Bà Nguyễn Phi Vân: “Start-up cứng đầu, thích ứng chậm là nguyên nhân chính gây thất bại”

Sau nhiều phi vụ rót vốn vào các Startup xuyên biên giới, Chủ tịch mạng lưới đầu tư thiên thần Việt Nam cho biết, hiện có 50% Start-up “ngủ đông” trong biến cố Covid-19. Bà Vân rút ra rằng sự thất bại này đôi khi xuất phát từ quan điểm bảo thủ, không chịu thay đổi của nhiều Founder.

Thành công là chịu thích ứng và chuyển đổi, lựa chọn nhà đầu tư sẵn sàng đồng hành

Sáng 2/12, chia sẻ tại sự kiện Chung kết Gala chung kết Startup Việt 2020, chủ đề "The New Normal - Thời đại bình thường mới", bà Nguyễn Phi Vân - Chủ tịch mạng lưới đầu tư thiên thần Việt Nam đã có những chia sẻ chân thực nhất sau thời gian đầu tư vào các Startup.

Với vai trò là một nhà đầu tư thiên thần của khoảng 19 Startup tính đến hiện tại, bà Vân cho biết mạng lưới này vẫn sẽ tiếp tục đầu tư vào các startup trong tương lai. Tuy nhiên, hiện có 3 điều mà những nhà khởi nghiệp phải khắc cốt ghi tâm nếu không muốn sớm lãnh thất bại.

Thứ nhất, khi đi pitching (trình bày để gọi vốn), startup luôn mang một tinh thần tự hào dân tộc. Tuy nhiên, câu đầu tiên doanh nghiệp cần đặt ra không chỉ là tinh thần mà phải là thị trường. Khi Covid-19 ập đến, nhu cầu của khách hàng cũng thay đổi. Nếu sản phẩm, hoạt động của doanh nghiệp không phù hợp với thị trường thì cần phải thay đổi cách tiếp cận, thay đổi mô hình kinh doanh để phù hợp với môi trường mới, thị trường mới, từ đó mới có thể tồn tại và phát triển bền vững.

"Startup đừng vì quá yêu đứa con tinh thần mà lấy đó làm khó khăn trong việc chuyển đổi. Sự cứng nhắc sẽ làm cho quá trình chuyển đổi chậm hơn, không thể thích nghi trong trạng trái bình thường mới", bà Vân nhắn nhủ.

Thú 2 là tầm nhìn, sự thích nghi, không phải người trẻ thì thích nghi nhanh còn người già thì thích nghi chậm. Trong kinh doanh, người già họ có sự trải đời hơn, nên khi gặp chuyện họ thay đổi và thích ứng rất nhanh chứ không cứng đầu. Thay đổi cách tiếp tận chính là yếu tố then chốt để cho doanh nghiệp tồn tại, mà trong thời điểm này tồn tại được là một kỳ công.

Do đó khi Startup làm việc với các nhà đầu tư thiên thần hoặc những người đã từng trải, nếu họ chỉ cho các bạn điều gì thì cũng nên lắng nghe, thay đổi, bởi nó sẽ giúp các bạn chuyển đổi được mô hình kinh doanh, thay đổi cách tiếp cận của mình trong giai đoạn mới.

Bà Vân cũng khuyên Startup Việt khi nhìn vào nhà đầu tư thì đừng chỉ nhìn vào tài chính. Trên thực tế, sự cần thiết của một nhà đầu tư là người cho bạn được lời khuyên, định hướng, chiến lược, cho bạn tầm nhìn trong một thế giới mới. Họ sẵn sàng cùng bạn thay đổi trong trạng thái bình thường mới, giúp bạn định nghĩa được mô hình kinh doanh thì mới là người cần thiết. Còn những người chỉ đầu tư về tài chính mà không cần quan tâm bạn hoạt động ra sao, hoặc bạn không chọ tham gia vào bất cứ khâu nào của công ty thì chưa phải là nhà đầu tư đúng nghĩa. Một Startup đơn độc thì chắc chắn chuyển đổi chậm, thích ứng kém trong trạng thái bình thường mới.

Nhà đầu tư phải tham gia góp ý vào mô hình của bạn, hỗ trợ về kết nối, tầm nhìn, thị trường để làm sao đưa bạn vào được thị trường là điều quan trọng hơn rất nhiều so với khoản tiền mà họ đầu tư. "Đây là vấn đề mà tôi hết sức tâm huyết. Thông thường, 1 tuần chúng tôi có 3 tiếng đồng hồ để nói chuyện về chiến lược, liên tục hàng ngày, khuyên startup thay cái này đi, thử cái kia hay mai thử khác, thử khi nào phù hợp thì thôi.

Chúng tôi phải làm liên tục hàng ngày như vậy để giúp Startup vượt qua khó khăn. Cái đó mới thật sự quan trọng giúp các bạn đi xa được. Chính những trải nghiệm sẽ giúp bạn đi xa hơn, thành công hơn chứ đừng nhìn vào tài chính. Nhà đầu tư tài chính trong giai đoạn này không còn quá quan trọng", bà Phi Vân chia sẻ.

Bản chất của startup là phải chân thật, đừng nhìn mọi thứ một cách "lấp lánh"

Theo bà Phi Vân, vấn đề số 3 các startup gặp phải là quản trị doanh nghiệp sau khi đã có những chỉ số nhất định về doanh thu, phát triển nhân sự. Cụ thể, khi mới khởi nghiệp và còn là một nhóm nhỏ, startup chỉ gói gọn trong quản lý một vài người và phát triển sản phẩm. Thế nhưng, sau một thời gian có những Startup đi rất nhanh.

"Ví dụ, hiện nay tôi có 2 startup đạt doanh thu khoảng 40 tỷ 1 tháng, ngay lập tức họ thấy rằng khả năng quản trị 1 doanh nghiệp sẽ khác hơn rất nhiều so với khả năng của người chỉ làm sản phẩm ban đầu. Tuy nhiên, khi doanh nghiệp đã đạt đến một giai đoạn và có doanh thu, những vấn đề về quản trị con người, phát triển mô hình kinh doanh... Trong tầm vóc mới, đôi khi Founder cũ không theo kịp các khả năng, kỹ năng để có thể ứng phó, lớn cùng doanh nghiệp.

Trong một vài khả năng, để cho doanh nghiệp đi nhanh hơn thì tôi đã khuyên Founder nên thuê 1 người chuyên nghiệp hơn để họ vận hành công ty trong giai đoạn tiếp theo. Còn chúng ta nói câu chuyện xa hơn, chúng ta ra ngoài thị trường để phát triển xa hơn một chút", bà Vân nói.

Tuy nhiên, theo bà Vân cũng có những founder hiểu biết nhưng cũng có những người rất bảo thủ. Họ nói "đây là công ty của em, là đứa con tinh thần của em nên em không thể để ai dẫn dắt nó". Đây rõ ràng là câu chuyện nói về doanh nghiệp phát triển, chứ không phải ngồi tranh cãi "công ty của ai". Chúng ta hướng đến mục tiêu một doanh nghiệp đại chúng, mà doanh nghiệp đại chúng là phục vụ cho con người, thế thì không nên đặt cái tôi quá lớn.

Giai đoạn đang là Startup thì chúng ta càng phải biết mình đang đứng ở đâu, phải hết sức chân thật nhìn lại bản thân, các mối quan hệ, là lúc chúng ta phải đối diện sự thật, chứ không thể nói những câu chuyện lấp lánh, hay định giá "Fake"…

"Nhiều Startup mới tối hôm nay định giá khác, sáng hôm sau lại nhắn tin cho một định giá khác. Đó là điều không thể chấp nhận để tồn tại và phát triển", bà Vân thẳng thắn.

Chủ tịch mạng lưới đầu tư thiên thần Việt Nam nhận định, Covid-19 là một vấn đề lớn đối với mọi người nhưng quả thật là một dự kiện để tất cả chúng ta phải lùi lại một bước, để mọi người cùng nhìn thấy thất cả hiện trạng của startup hiện nay. Chúng ta cần hiểu rõ về hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam, để chuẩn bị cho thời gian tới như thế nào chứ không phải nhìn mọi thứ một cách lấp lánh nữa.